Père Noel... of Santaclaus en hoe die plots in elke Franse huiskamer terecht kwam

afbeelding RTL

Le Père Noël... heel Frankrijk gaat al weken gebukt onder een overdosis Père Noël en dat is vreeemd.

Want deze 'SantaClaus' is vooral een figuur die elders in Protestantse landen scoort. Luther vond heiligen maar niets en Luther vond het feest van die heilige Nicolaas dat zo populair was ook helemaal niets. Daarom stelde hij voor om kerst te vieren rond de figuur van Jezus, het kerstkindje. En als er dus iemand cadeautjes moest brengen, dan moest dat het Kerstkindje zijn.

Uiteindelijk zijn we een aantal eeuwen na Luther en in protestantse regio's is de oude Sinterklaas en de Lutherse Kerstkindjes traditie samengesmolten tot een nieuwe figuur, SantaClaus, Vooral over de plas in de USA maakt deze nieuwkomer furore, zeker nadat Irving hem gebruikte als figuur in een van zijn kerstverhalen.

In Frankrijk komt na de Franse revolutie ook de anti-kerk naar de voorgrond en ook in die kringen probeert men de oude Katholieke kersttraditie te doen wijken voor een lekenfeest (une fête laïque). Toch slaat hier de Papa Noël nog niet meteen aan.

Santaclaus of le Père Noel is dan ook bijna onbestaande in Frankrijk, tot hij terug binnensluipt via de stranden van Normandië vanaf juni 1944 en de geallieerde invasie met de Amerikanen als belangrijke partner.

In 1944 wordt in Marseille (theatre de l'Odeon) een voorstelling gespeeld waarin een klein jongentje aan 'Papa Noêl' vraagt of hij aub zijn papa, oorlogsgevangene in Duitsland kan terugbrengen. Het lied is van de hand van Henri Martinet, de voorstelling wordt even gedoogd door de Duitse bezetters maar uiteindelijk toch verboden.

In 1946 duikt het lied opnieuw op, deze keer in de versie van Tino Rossi. De tekst wordt licht aangepast, het gaat niet langer over de oorlog, maar het wordt een slaaplied, een droomlied voor een mooie kerstavond.

Meteen heeft Frankrijk zijn eerste niet katholieke kerstlied beet en de populariteit van die Papa Noël gaat hand in hand met de nieuwe door Amerikaanse soldaten geïntroduceerde figuur van de Père Noël. Het Vichy regime had in de jaren van de oorlog Frankrijk teruggebracht naar zogenaamd "de oude waarden van het katholieke Frankrijk" en daar maakten katholieke liederen deel van uit. Petit Papa Noël zingen was alsof je het juk van de tweede wereldoorlog en dat verdoemde Vichy-regime van je afgooide.

Toch is er ook protest. In Dijon bijvoorbeeld wordt voor de ogen van een groep opgetrommelde Franse kinderen de figuur van Père Noël verbrand als een heidense afgod op 23 december 1951. De volgende dag zal de burgemeester van Dijon Mr Kir de kerstman, le Père Noël in groot ornaat laten afdalen langs een touw om de nobele Kerstman in ere te herstellen na het katholieke schouwspel van een dag eerder. De traditie in Dijon bestaat nog altijd en wordt tegenwoordig in heel wat andere steden in Frankrijk en in de wereld nagedaan. Detail is dat meneer Kir in een vorig leven van voor de oorlog pastoor was. (en ja meneer Kir is ook de man die de Kir drank op de wereld zette, maar dat is een ander verhaal).

In Frankrijk leeft ook een discussie of die Père Noël nu groen of rood moet zijn. In oudere afbeeldingen van le Père Noël is de man inderdaad vaak in andere kleuren dan rood te zien, groen, geel, noem maar op. Een aantal Fransen beweert dat le Père Noël later door Coca Cola is ingekleurd en sindsdien rood is geworden. Het klopt voor een deel dat er voor Coca-Cola veel kleuren van kostuums waren voor de Kerstman, maar als je weet dat de Kerstman eigenlijk een vermode Sinterklaas is, dan weet je dat die ook vooral in het Rood door het leven gaat. En de rode kleur is vooral populair gemaakt door het mannetje dat door het leven gaat als de 'oer-Santaclaus', het figuurtje gecreëerd door de Amerikaanse tekenaar Thomas Nast.