Marie-Joseph Paul Yves Roch Gilbert du Motier alias La Fayette (marquis de la Fayette) tussen Amerika en Parijs

Afbeelding Wikipedia

Marie-Joseph Paul Yves Roch Gilbert du Motier alias La Fayette (marquis de la Fayette) werd geboren (1757) in een bijzonder rijke adelijke familie die adelijke titels verzamelde. Een van de belangrijkste was die van Markies van Aix-la-Fayette (vandaag in departement Puy de Dome (63).

Zijn vader, kolonel grenadier, wordt gedood tijdens de slag bij Linden (1759), zijn moeder trekt zich terug in het Palais de Luxembourg waar ze sterft in 1770 en laat haar zoon - vanaf zijn twaalfde een weeskind - achter bij zijn tante en grootmoeder. Hij groeit op op het familiedomein midden de bossen van de Auvergne in een dorpje Chavaniac dat vandaag de naam Chavaniac Lafayette mag dragen. De jongen erft van alle rijke familieleden die een na een sterven een gigantisch fortuin en wordt een van de rijkste Fransen nog voor hij meerderjarig is.

Vanaf zijn meerderjarigheid (13 jaar) trekt hij naar Parijs voor zijn opleiding in het College Louis le Grand en als ‘Zwarte Musketier van de koning’. Op zijn 16de trouwt hij met een van de dochters van de rijke familie de Noailles. Het huwelijk wordt voltrokken in de kapel van de familie de Noailles in de Rue Saint Honoré, het stadkasteel van de familie dat achteraan uitgeeft op de jardin des Tuilleries, het koninklijke paleis. De weg naar een belangrijke functie aan het hof ligt open, maar Gilbert du Motier is een avontuurlijk baasje die de wereld wil zien en hij wil zijn militaire carriere verder uitbouwen. Hij vervolledigt zijn opleiding aan de Maison Militaire du Roi de France. Tijdens zijn militaire opleiding hoort hij in Metz een gesprek tussen zijn mentor Duc de Broglie en de Engelse eregast (broer van de Engelse koning) Duc of Gloucester spreken over de overzeese kolonies van de Engelsen in Amerika en over de opstanden die daar aan de hand zijn, La Fayette is dan 17jaar. Op 4 juli 1776 tekenen 13 ex-Britse kolonies de Declaration of Indepence, de geboorteakte van de Verenigde Staten. 

afbeelding Wikipedia 

Op 5 augustus 1777 ontmoet Lafayette voor het eerst Georges Washington, het wordt een levenslange verbondenheid en een levenslang respect tussen deze twee. Washington was net als Lafayette en ook de Duc de Broglie of Benjamin Franklin (de ambassadeur voor de Verenigde Staten in Parijs) lid van de vrijmetselaarsloge. 

Lafayette zal vervolgens meevechten met de Amerikaanse vrijheidsstrijders tegen de Engelsen. In Brandywine raakt hij gewond. De winter brengt hij door in het gezelschap van Washington. In het voorjaar 1778 wordt Frankrijk een van de eerste landen om de Verenigde Staten van Amerika als nieuwe natie te erkennen. Het volledige jaar 1778 vecht hij mee aan de zijde van de nieuwe republiek. In januari 1779 keert hij terug naar Frankrijk. In december van datzelfde jaar wordt een zoon geboren in het gezin LaFayette - de Noailles, hij krijgt de naam Georges Washington de la Fayette. 

In maart 1780 vertrekt de LaFayette voor een tweede keer naar Amerika met een konvooi onder leiding van zijn schip de Hermione vanuit de haven van Rochefort, een militaire haven met 6000 Franse militairen aan boord, dus met medeweten van de Franse koning en met zijn volle openbare steun. Hij zal er blijven tot de Engelsen hun claim op de Verenigde Staten opgeven na de gevechten in Cornwallis (oktober 1781). In 1784 maakt hij een privéreis naar New York en naar Georges Washington waar hij onthaald wordt als een held. Bij zijn terugkeer in Parijs in 1785 wordt hij ook daar als grote held onthaald. Heel veel van de aanhangers van Lafayette dragen in die periode de cocarde met de kleuren van de jonge Amerikaanse republiek, blauw wit en rood. 

Tableau de John Ward Dunsmore avec La Fayette (à droite) et Washington à Valley Forge - afbeelding Wikipedia

Als in 1789 de Staten Generaal bijeengeroepen wordt in Versailles is LaFayette er aanwezig als vertegenwoordiger van de adel van de Auvergne. In de begindagen van juli 1789 is het zeer onrustig in de hoofdstad Parijs, LaFayette stelt voor om een soort burgerwacht op te richten (les Gardes Nationales) die de orde moeten handhaven en de koning moeten beschermen, hijzelf wordt hoofd van die Gardes Nationales. Een van zijn eerste acties als hoofd van de Gardes is het helpen afbreken van de Bastille vanaf 16 juli 1789. 

Op 5 en 6 oktober 1789 bestormt een uitgehongerde menigte het palais de Versailles. LaFayette komt aan als de opstandelingen al binnengedrongen zijn in de slaapkamer van de koning. Hij sust de boel en gaat slapen. In de vroege ochtend – als Lafayette slaapt – dringen opnieuw opstandelingen binnen in het kasteel. Lafayette krijgt het verwijt altijd te slapen als hij ergens nodig is. 
In Parijs zingen ze... "lafayette, lafayette, dormez vous? dormez vous? Sonne les matines...
Lafayette tu dors, ton moulin va trop vite, Lafayette du dors, ton moulin va trop fort... 

Op 14 juli 1790 bij de eerste verjaardag van de val van de Bastille is de LaFayette de ceremoniemeester op de Champ de Mars bij de Fete de la Federation waarin de koning, de koningin, alle aanwezige militairen en vervolgens alle burgers trouw zweren aan de grondwet en aan het nieuwe land Frankrijk. 

De Eed van Lafayette - 14 juli 1790 - afbeelding Wikipedia

Een jaar later op diezelfde champ de Mars wordt een betoging gehouden tegen de monarchie (net na de vlucht naar Varennes). De cordeliers eisen het aftreden van de koning, Lafayette moet de vrede bewaren als hoofd van de gardes nationales. Het komt tot een schietpartij waarbij een paar tientallen (tot een par honderden)doden vallen (hangt af van de versie van het verhaal). Het betekent het einde van LaFayette als populaire figuur van de Franse Revolutie. Hij neemt ontslag in oktober 1791 en wordt in augustus 1792 door de assemblée ‘Verrader van de Natie’ genoemd en moet vluchten naar het buitenland. 

Hij vlucht naar de Oostenrijkse Nederlanden waar hij in de gevangenis beland, hij trekt naar Pruisen waar hij opnieuw gevangen genomen wordt. Hij gaat later een tijdlang in de Verenigde Provincies wonen (Utrecht). Onder Napoleon wil hij terug naar Parijs maar Bonaparte weigert hem terug toe te laten. 

In 1824 – 1825 maakt hij een rondreis door Amerika, een ware triomftocht. 

Als in Parijs een nieuwe opstand de Bourbons terug van de macht verdrijft (in 1830 na de drie Glorieuze dagen, verschijnt hij op het balkon van het stadhuis van Parijs met aan zijn zijde Louis Philippe d’Orleans, ze omhelzen elkaar en dragen een blauw wit rode vlag over hun schouders. LaFayette als grote gematigde held van de republiek, Louis Philippe d’Orleans als gematigde vertegenwoordiger van het koningshuis. Even later is Louis Philippe de eerste koning der Fransen die regeert volgens een grondwet. 

afbeelding Wikipedia

Net na de revolutie van 1830 wordt een straat naar LaFayette genoemd, de Rue LaFayette. Op de hoek van de straat en de Boulevard Haussman net achter de Opera wordt in 1894 een winkelgalerij geopend, een overdekte winkelstraat met veel verschillende winkeltjes. De galerie wordt genoemd naar de straten waaraan ze gelegen zijn, les Galeries Lafayette Haussmann. Vanaf 1900 is de naam Galeries Lafayette de gebruikelijke naam die ook wordt gebreveteerd en gedeponeerd. 

LaFayette wordt parlementair en algauw een vurige tegenstander van de net iets te dictatoriale koning Louis Philippe. In 1834 sterft hij op 20 mei na een longontsteking. Hij wordt begraven op de begraafplaats van Picpus, naast zijn eerder overleden echtgenote. 

Het Cimetière de Picpus is een bewaakte privé-begraafplaats (Rue de Picpus 35 – 75012 Parijs), ontstaan op de plaats waar de Zusters van Sint Augustinus hun klooster werden uitgejaagd tijdens de revolutie. De tuin is gebruikt geweest als massagraf voor de doden van de guillotine op de bijgelegen place du Trone (vandaag place de la Nation), het zou gaan om 1306 slachtoffers van de Terreur. Om er binnen te gaan, moet je doorgaans bellen. Het bezoek is betalend. 

Graf van Lafayette - afbeelding Wikipedia