Kijk naar de sterren en bewonder de Grote en de Kleine Beer... richting Noord, de Arctische cirkel.

 

Wie regelmatig met zijn hoofd in de wolken leeft (vooral 's nachts) heeft vermoedelijk al de kleine en de grote beer gezien in het Noorden. Vraag is alleen waarom we die kruiwagens beren noemen...

In de Griekse Godenwereld was Zeus, koning der Goden een ferme rokkenjager. Zo viel hij op een bepaald moment voor de charmes van de nymfe Callisto, een van de gezellinnen van Artemis, godin van de jacht. Artemis wilde dat alle energie van zijn clan naar de jacht ging en hield er dan ook een bijzonder rigide regime op na. Strikte kuisheid, dat was de regel voor al wie Artemis trouw was.

De Nymfe Callisto (schilderij Edward Robert Gughes) afbeelding Wikimedia 

Maar Zeus, slim en vooral sluw en altijd bereid tot iets extra om zijn doel te bereiken, vermomt zich in de gedaante van Artemis (Diana). Callisto is even in verwarring dat het net Artemis, haar kuise jagerin is die haar wil verleiden, maar ze bezwijkt uiteindelijk… korte tijd later is Callisto zwanger. Opmerkelijk toch, vermits Artemis een vrouwelijke godin is... 

Diana 'Artemis' en Callisto - schilderij Pietro Liberi - afbeelding Wikipedia

Artemis is razend en verbant Callisto uit zijn troep, Callisto begrijpt er niets meer van. Korte tijd later geeft ze het leven aan een zoon: Arcas, de zoon van Zeus, die ondertussen overal loopt op te scheppen over zijn grandioze valstrik.

Dat komt ook Hera, de echtgenote van Zeus ter ore en die wreekt zich door de elegante speelse Callisto te veranderen in een plompe dikke beer.

Jaren gaan voorbij, Arcas is ondertussen een flinke jongeling geworden die op jacht gaat in het bos. Plots komt een beer recht op hem af. Callisto had haar zoon meteen herkend en loopt meteen in de richting van de jongeling. Arcas neemt pijl en boog en richt die op de beer. Maar net als hij wil schieten houdt iemand zijn hand vast… het is Zeus die Callisto komt redden. Zeus stelt Arcas voor aan zijn moeder en ook hij verandert prompt in een kleinere beer… Zeus besluit de twee in veiligheid te brengen voor de jagers en hangt ze allebei op in de hemel: een grote beer Callisto en een kleine beer Arcas. Hera kan het echter niet verkroppen dat Zeus andermaal die vreselijke Callisto heeft geholpen en verbant de beren naar het Noorden. Ze zullen nooit meer mogen rusten. Ze installeert tussen de twee beren het sterrenbeeld draak.

Het verhaal van de beren mag in deze versie al erg Grieks klinken, we vinden het verhaal al terug bij de Basken, bij de Mongolen en zelfs bij de Irokezen. (native volkeren van Noord Canada). Het verhaal van de beren heeft dus kilometers afgelegd en is een van de oudste ‘hits’…

De kleine en de grote beer zijn het hele jaar door aan de hemel te zien, tijdens alle uren van de nacht (als er geen wolken zijn). Ze verdwijnen nooit achter de horizon zoals alle andere sterren. De Romeinen noemden deze sterren die nooit rusten en altijd rond het Noorden draaien: de zeven runderen van de arbeid (septem triones), daarvan is het woord septentrional afgeleid in het Frans dat gelijk staat aan ‘Noordelijk’. En Arcas heeft zijn naam gegeven aan de regio die we vandaag de Arctische gebieden noemen, en bijgevolg ook aan de Antarctische gebieden aan de andere kant van de wereldbol.