Citadelle van Saint-Martin-de-Ré

Saint-Martin, gelegen aan de noordkust, tegenover Pertuis Breton, is een kleine stad omringd door stervormige vestingwerken gebouwd door Vauban. De historische hoofdstad van het eiland heeft een zeer mooi architectonisch erfgoed, met name de citadel en de wallen die sinds 2008 op de lijst van werelderfgoed van UNESCO staan. De faciliteiten hebben echter nooit gediend als militaire infrastructuur en zijn alleen gebruikt als opsluitingsmogelijkheid. De citadel: Het is een integraal onderdeel van de vestingwerken. Het is toegankelijk via een enkele deur: de Porte Royale gelegen aan de kust en heeft een eigen kleine haven. Dit perfecte plein van 200 meter aan elke kant huisvestte lange tijd de gevangenissen van beroemde gevangenen. Rochefort, Mirabeau, Dreyfus of Papillon werden binnen deze muren vastgehouden, evenals vele anonieme mensen in afwachting van deportatie naar de verre gevangenissen van Guyana of Nieuw-Caledonië. Het is het Maison Centrale geworden en blijft vandaag de dag onderdak bieden aan gevangenen die tot lange straffen zijn veroordeeld. De vestingwerken: Ontworpen in de 17e eeuw op aansporing van Lodewijk XIV en volgens de plannen van Vauban, werd het fort gebouwd om toekomstige Engelse aanvallen vanaf zee af te weren, na het mislukken van de landing van de hertog van Buckingham in 1627. De eerste steen zal worden gelegd in 1681. Het is het grootste gevangenis in Frankrijk, van de negen in het land. In 1688 liet Lodewijk XIV paus Innocentius XI daar opsluiten en beschuldigde hem ervan een jansenist te zijn. Tachtig jaar later werd de jonge Mirabeau daar op verzoek van zijn vader gevangengezet wegens schending van de militaire discipline. In de nasleep van de Revolutie kwijnden meer dan duizend weerbarstige priesters weg in de overbevolkte citadel. Van 1871 tot 1873 werden daar vierhonderd Communards (waaronder Henri Rochefort) die aan het vuurpeloton ontsnapten, maar niet aan gerechtelijke repressie, daar geïnterneerd voordat ze naar Nieuw-Caledonië werden gedeporteerd. Ook toen de havengevangenissen van Rochefort (1854), Brest (1858) en Toulon (1873) hun deuren sloten, werd de citadel van Saint-Martin-de-Ré logischerwijs de haven van inscheping voor de gevangenissen van Guyana en Nieuw-Caledonië . UITSMIJTER: Léo Ferré heeft de toestand in de gevangenis op Île de Ré vereeuwigd in een chanson:”Merde à Vauban".Vanuit de gevangenis van St Martin de Ré zijn ook veel refractaire priesters vertrokken naar een ballingschap. Een aantal zijn gestorven in gevangenschap in St Martin waaronder een pastoor uit Krombeke en een uit Veurne. Een gedenkteken voor deze priesters achteraan in de kerk van het stadje. Tekst: "Merde à Vauban" Bagnard, au bagne de Vauban / Dans l´îl´ de Ré / J´mang´ du pain noir et des murs blancs / Dans l´îl´ de Ré / A la vill´ m´attend ma mignonn´ / Mais dans vingt ans / Pour ell´ je n´serai plus personn´/ Merde à Vauban Bagnard, je suis, chaîne et boulet / Tout ça pour rien, / Ils m´ont serré dans l´îl´ de Ré / C´est pour mon bien / On y voit passer les nuages / Qui vont crevant / Moi j´vois s´faner la fleur de l´âge / Merde à Vauban Bagnard, ici les demoiselles / Dans l´îl´ de Ré / S´approch´nt pour voir rogner nos ailes / Dans l´îl´ de Ré / Ah! Que jamais ne vienne celle / Que j´aimais tant / Pour elle j´ai manqué la belle / Merde à Vauban Bagnard, la belle elle est là-haut / Dans le ciel gris / Ell´ s´en va derrière les barreaux /Jusqu´à Paris/ Moi j´suis au mitard avec elle / Tout en rêvant / A mon amour qu´est la plus belle / Merde à Vauban Bagnard, le temps qui tant s´allonge / Dans l´îl´ de Ré / Avec ses poux le temps te ronge / Dans l´îl´ de Ré / Où sont ses yeux où est sa bouche / Avec le vent / On dirait parfois que j´les touche / Merde à Vauban C´est un p´tit corbillard tout noir / Etroit et vieux / Qui m´sortira d´ici un soir / Et ce s´ra mieux / Je reverrai la route blanche / Les pieds devant / Mais je chant´rai d´en d´ssous mes planch´s / Merde à Vauban **De originele titel luidde:”Zut à Vauban” door Ferré echter gecorrigeerd tot:”Merde à Vauban” wat hem een uitzendverbod kostte.

afb.:media.sudouest.fr

afb.:wikimedia

afb.:ludovik Dornez